Verwarming zonder olie en gas

70 procent van alle verwarmingsinstallaties in Nederland werkt nog op aardgas of olie. Dat is slecht voor het klimaat. Er zijn al langer alternatieven, maar bureaucratische regelgeving, een gebrek aan prikkels en een gebrek aan kennis maken de overstap lastig.

We willen weten hoe we onze twee onder één kap woning zo milieuvriendelijk mogelijk kunnen verwarmen als de oude gasketel, bouwjaar 1994, het begeeft.

Voordat de energieadviseur antwoord geeft, stelt hij eerst een heleboel vragen: wanneer is de woning gebouwd, hoe is het dak uitgelijnd, wat is er al aan de woning gedaan, of er
een stookkostenberekening is en hoeveel gas we verbruiken per jaar. Maar gasloos wonen wordt steeds meer iets dat we met ons allen kunnen gaan bereiken.

Verwarming op olie of gas is nog steeds gebruikelijk

We hebben jaren geleden de gevel en zolder geïsoleerd, de oude ramen vervangen en we gunnen het onszelf nooit meer dan 20 graden. Desondanks verbruikt het 90 jaar oude huis jaarlijks ruim 150 kilowattuur verwarmingsenergie per vierkante meter woonoppervlak. Daarmee zitten we ongeveer binnen het Duitse gemiddelde, maar het is nog veel te veel voor de weg naar een klimaatneutrale toekomst. Raymond Krieger is hier om daar verandering in te brengen. Hij nam een ​​heel pakket aan voorlichtingsmateriaal mee: diverse verwarmingstechnieken, subsidieprogramma’s, kosteneffectiviteitsberekeningen. Het ding, we realiseren ons al snel, is behoorlijk ingewikkeld.

Het is een probleem dat velen zorgen baart: 70 procent van alle verwarmingsinstallaties in Nederland werkt nog steeds op aardgas of olie. De warmtevoorziening is de enige sector die de klimaatdoelstellingen van de federale overheid in 2020 niet heeft gehaald. Om de doelstelling voor 2030 te halen moet de CO2-emissie van verwarming gehalveerd worden. Technisch zou dat heel goed mogelijk zijn met warmtepompen, uitbreiding van stadsverwarming en energiezuinige renovatie van gebouwen. Tot nu toe ontbrak het echter aan de nodige prikkels voor huiseigenaren en verhuurders. En ook in de handel moeten nog capaciteiten en knowhow worden gecreëerd.

Warmtetransitie is een centrale opgave van de nieuwe coalitie De warmtetransitie is een van de belangrijkste opdrachten voor de volgende federale regering. Tot nu toe kan men de manier waarop het beheerd kan worden het beste zien waar er helemaal geen huizen zijn. Een nieuw ontwikkelingsgebied aan de rand van Sleeswijk: hier worden 60 percelen voor rijtjes- en meergezinswoningen ontwikkeld. Naast wegen en aanvoerlijnen groeven de graafmachines ook twee grote kuilen. Binnenin bevinden zich netwerken van dunne buizen, zogenaamde geothermische collectoren. Ze zijn nodig voor de warmtevoorziening van het nieuwbouwgebied.

Een leidingnet zo groot als de oppervlakte van vier tennisbanen: dat is genoeg om de helft van het nieuwbouwgebied van warmte te voorzien. Vervolgens stroomt het water door de aardwarmtecollectoren via lange leidingen naar een centraal gebouw.

In de kelder van elk huis komt een warmtepomp. Het ziet eruit als een vriezer, alleen werkt het andersom. Hij koelt niet, maar onttrekt warmte aan het water in het lokale verwarmingsnet en brengt deze met een elektrische compressor op het niveau dat nodig is voor de woonruimte.

Warmtepompen als alternatief voor gas en olie

Warmtepompen moeten het centrale element van de warmtetransitie worden. Omdat ze bijzonder efficiënt verwarmen. Ze kunnen tot vijf kilowattuur warmte opwekken uit één kilowattuur elektriciteit. Hiervoor gebruiken ze een warmtebron uit de omgeving. Dit kunnen grondcollectoren zijn of boorgaten tot honderd meter diep. De meeste warmtepompen worden zelfs gewoon gevoed met omgevingswarmte uit de lucht. Dit werkt tot min 20 graden buitentemperatuur, maar is beduidend minder efficiënt dan een waternetwerk in de grond. Warmtepompen worden aangedreven door elektriciteit. Hoe klimaatvriendelijk ze zijn, hangt af van hoe de elektriciteit wordt opgewekt. Met de huidige elektriciteitsmix produceren ze ongeveer een derde minder broeikasgassen dan verwarmingssystemen op aardgas. Als nieuwe wind- en zonneparken de komende jaren de oude kolencentrales verdringen, wordt elektriciteit groener – en worden warmtepompen nog klimaatvriendelijker.

Er kan ook extra warmte in een lokaal verwarmingsnet worden ingebracht, bijvoorbeeld van naburige bedrijven of rioleringen. Het rendement van de warmtepompen neemt dan nog verder toe. In het nieuwbouwgebied in Sleeswijk zullen op sommige daken zogenaamde PVT-collectoren worden geïnstalleerd. Ze moeten zowel elektriciteit als warm water leveren voor de werking van de warmtepompen.

Geïsoleerde gevels, aardwarmte- en zonnecollectoren, warmtepompen op groene stroom, maar ook stads- en stadsverwarmingsnetwerken: het zijn de technische elementen die een allesomvattende, klimaatneutrale warmtevoorziening mogelijk moeten maken. In nieuwbouw zijn warmtepompen eigenlijk al de meest geïnstalleerde verwarmingstechniek. Als er toch omvangrijke grondwerken aan de gang zijn, is de extra inspanning voor diepboren of het leggen van collectoroppervlakken relatief gering. In bestaande woonwijken is de situatie heel anders.

Maar om de warmtetransitie te laten slagen, moet die vooral daar plaatsvinden waar slecht geïsoleerde oude gebouwen voorheen met aardgas of olie werden verwarmd, zegt Martin Sabel. Hij is de algemeen directeur van de Federal Association of Heat Pumps. In het geval van nieuwbouw zouden ze dit jaar “een aandeel van 53 procent hebben. Dat is in ieder geval de nummer één in de nieuwbouw, de warmtepomp. “Dat is zo’n vijf procent. Wat dat betreft hebben we dringend meer warmtepompen nodig in bestaande gebouwen.” Sabel kan een lied zingen over hoe moeilijk het is om de nieuwe technologie verteerbaar te maken voor huiseigenaren en verwarmingsinstallateurs. “Vorig jaar hebben we de miljoenste warmtepomp geïnstalleerd. Dat is een mijlpaal’, zegt hij. “Het heeft ons echter twintig jaar gekost om dat te bereiken. In dit opzicht zullen we in de toekomst helaas niet zoveel tijd kunnen nemen. We gaan ervan uit dat we in 2030 vijf tot zes miljoen warmtepompen nodig hebben.”

De ombouwsnelheid van oude olie- en gasverwarmingsinstallaties naar milieuvriendelijke warmtepompen moet daarom meer dan vertwaalfvoudigd worden. Dit nummer heeft de branchevertegenwoordiger niet zomaar bedacht. Het vloeit voort uit de klimaatdoelstellingen van de federale overheid, bevestigt Georg Thomassen, verwarmingsexpert bij de denktank Agora Energiewende. Warmtepompen zijn “een heel belangrijk onderdeel van een klimaatneutrale warmtevoorziening”, benadrukt hij. Het is waar dat de tarieven voor het installeren van warmtepompen zijn gestegen. “Maar we hebben nog niet het tempo bereikt waar we moeten zijn, omdat het doel nog ambitieuzer is geworden, het doel voor 2030 met de 65 procent reductie van de uitstoot. We moeten in ieder geval nog het tempo opvoeren zodat de warmtepomp in het bestaande gebouw eindelijk een doorbraak kan maken.”